Over arm en rijk tegelijk
Het Maagdenhuis is gehuisvest in een historisch gebouw uit de 16de-17de eeuw, dat lange tijd dienst deed als weeshuis voor meisjes, de ‘maegdeckens’.
Hier kom je veel te weten over de Antwerpse vondelingen-, wezen- en armenzorg door de eeuwen heen. Armoede en dakloosheid zijn immers niet van deze tijd alleen. Onze westerse steden kampten al met die problemen van in de middeleeuwen. Wist je trouwens dat de Antwerpse vondelingenschuif voor het eerst in 1812 in gebruik genomen is?
Gebruiksvoorwerpen
In de vroegere kapel van het weeshuis vind je allerhande voorwerpen uit het dagelijks leven van de wezen en vondelingen, onder meer:
- majolica papkommetjes
- vondelingenkleedjes en –tekens
- merklappen die de meisjes borduurden
- antiek meubilair
- archiefstukken allerhande, zoals oude huisreglementen, of wat er op het menu stond
Recent publiceerde SIAM (Stedelijk Informatiecentrum Archeologie en Monumentenzorg) een uitgebreid rapport over onze majolica papkommen. Dat lees je hier.
Kunstwerken
Naast gebruiksvoorwerpen biedt het Maagdenhuis een verrassend rijke collectie schilderijen en beeldhouwwerken. Het kleine Maagdenhuis herbergt niet minder dan 150 kunstwerken. Wat kan je hier bewonderen?
- schilderijen van Antwerpse grootmeesters uit de 15de tot en met de 17de eeuw: Pieter Paul Rubens, Jacob Jordaens, Antoon van Dyck
- ook ‘kleinere’ meesters zijn vertegenwoordigd: Pieter Aertsen, Otto Van Veen, Simon De Vos, Maarten Pepijn
- beeldhouwwerk uit de 16de tot de 18de eeuw: Huibrecht Van den Eynde, Walter Pompe
De Nood Gods, Jacob Jordaens
Jacob Jordaens schilderde De Nood Gods in 1620, maar voegde er rond 1650 nog stukken aan toe – hij naaide er letterlijk lappen stof aan vast. Hij zorgde er in zijn testament voor dat het Maagdenhuis dit pareltje uit de barokke schilderkunst kreeg. Het doek hangt hier dan ook al sinds 1679. Onlangs onderging het een fikse opknapbeurt. Het Koninklijk Instituut voor Kunstenpatrimonium (KIK) in Brussel heeft het 2 jaar lang onder handen genomen. Na de reiniging werd de oude schade bijgewerkt en werd het schilderij voorzien van een nieuwe vernislaag om de verflaag te beschermen. Door de grondige restauratie komen de kleuren en de dieptewerking opnieuw veel beter tot hun recht. Sinds juli 2012 is het terug in zijn volle glorie te bewonderen in het Maagdenhuis.
Houten Clara, 17de eeuw, anonieme kunstenaar
Dit levensgroot eikenhouten beeld op de binnenplaats sierde ooit de trap in de voorbouw van het weeshuis. Het inspireerde Hendrik Conscience tot het schrijven van de novelle ‘Houten Clara’. Waarover gaat het verhaal?
Biblia pauperum, olieverfpaneel, 1490-1500
De Biblia Pauperum, Bijbel voor Armen, toont Het Laatste Oordeel, de Zeven Werken van Barmhartigheid en de Zeven Hoofdzonden. Oorspronkelijk hing dit werk in de Armenkamer in de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen. Het stelt de Bijbelse deugden en ondeugden voor. Wie in de hemel wou komen, moest goede werken doen. Wie een zondig leven leidde, ging recht naar de hel. De onbekende meester heeft het allemaal zeer expressief in beeld gebracht - handig voor wie niet kon lezen of schrijven. Een middeleeuws beeldverhaal, zeg maar.
